Ο ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΗΡΑΚΛΕΙΑ ΣΕΡΡΩΝ

Σαν σήμερα άρχισε η ανοικοδόμηση της Τζουμαγιάς. (σημερινής Ηράκλειας). Ανεγέρθηκαν από το κράτος 500 περίπου οικίες ομοιόμορφες στη θέση της κατεστραμμένης παλαιάς πόλης βάση εγκεκριμένου σχεδίου. Τον πρώτο θεμέλιο λίθο έθεσε ο τότε Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος στο οικόπεδο του Στέργιου Βλάχμπεη, οπλαρχηγού του Μακεδονικού Αγώνα, τιμής ένεκεν σε επίσημη πανηγυρική τελετή.

Ηράκλεια (Τζουμαγιά)

Αυτό που κάνει ξεχωριστή την Ηράκλεια, παλαιότερα Τζουμαγιά, είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες ανοικοδομήθηκε μετά την ολοκληρωτική καταστροφή της κατά τους βαλκανικούς πολέμους και τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Με 5.506 κατοίκους (το 1913), δεύτερη σε πληθυσμό μετά τις Σέρρες ήταν ο σημαντικότερος από τους 170 οικισμούς που είχαν καταστραφεί στην Ανατολική Μακεδονία. Ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα ανοικοδόμησης ισάριθμων σχεδόν οικισμών ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Υπουργού Συγκοινωνίας Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ο οποίος δημιούργησε επί τούτου την Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως στελεχωμένη με Βρετανούς και Έλληνες αρχιτέκτονες και μηχανικούς.

Την ευθύνη του σχεδιασμού ανέλαβε ο Γάλλος αρχιτέκτων Ερνέστ Εμπράρ (Ernest Hébrard), ο οποίος είχε εκπονήσει το νέο σχέδιο της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917. Μαζί του συνεργάστηκε ο ολλανδικής καταγωγής Βρετανός Πιετ ντε Γιον (Piet de Jong), επίσης αρχιτέκτων. Η μνημειακότητα που χαρακτηρίζει το σχέδιο είναι σαφής ένδειξη επιρροής του γαλλικού ακαδημαϊσμού, ενώ η ποικιλία των αστικών λειτουργιών μαρτυρεί τις φιλοδοξίες της πολιτικής ηγεσίας για το μέλλον της πόλης. Η γενναιόδωρη κεντρική πλατεία τονίζεται από τη σύγκλιση των κυριότερων λεωφόρων και πλαισιώνεται από τα δημόσια κτίρια και τα οικοδομικά τετράγωνα της αγοράς. Επίσης, άνετες λεωφόροι τη συνδέουν με χώρους εκπαίδευσης και αθλητισμού,και την εκκλησία.

Μετά την πτώση των Φιλελευθέρων το 1920, το πρόγραμμα και η μέχρι τότε προπαρασκευαστική εργασία εγκαταλείφθηκαν. Με την τελευταία πρωθυπουργία του Βενιζέλου το 1928 το ζήτημα της ανοικοδόμησης αγροτικών οικισμών ξανατέθηκε μόνο για τη Τζουμαγιά, καθώς η αγροτική ύπαιθρος είχε ήδη ενταχθεί στα εποικιστικά προγράμματα για τους πρόσφυγες του 1922. Το 1930, με μέριμνα του Υπουργού Προνοίας Α. Παπαδάτου, οικοδομήθηκαν ταχύτατα τριακόσιες κατοικίες στο κεντρικό τμήμα του σχεδίου, για τις οικογένειες που μέχρι τότε στεγάζονταν σε προσωρινά οικήματα.

Μια νέα πόλη με χαριτωμένα μικρά κτίρια εμφανίστηκε εκ του μηδενός.

Η υποδειγματική ανοικοδόμηση συνοδεύτηκε από ειδικά μέτρα για το εμπορικό τμήμα. Oι δικαιούχοι των οικοπέδων της αγοράς υποχρεώθηκαν να συστήσουν οικοδομικό συνεταιρισμό, ώστε να κατανεμηθούν ομοιόμορφα τα οικονομικά βάρη και τα οφέλη της ανάπτυξης. Το 1930 ιδρύθηκε ο Συνεταιρισμός επαγγελματιών «Αναγέννησις» και το 1939 άρχισε να μοιράζει τα οικόπεδα της αγοράς (μετά από διάφορες περιπέτειες, τις οποίες προκάλεσε νόμος των συντηρητικών το 1934).

Η Ηράκλεια υπήρξε παραδοσιακά εμπορική και αγροτική κωμόπολη. Το 1932 και το 1934 έγινε διανομή του αγροκτήματος Ηράκλειας, συνολικά 13.800 στρεμμάτων, σε πρόσφυγες και γηγενείς. Άλλα 1800 στρέμματα δόθηκαν το 1957, ενώ το 1963-1964 μετά τα αρδευτικά έργα ακολούθησε αναδασμός. Σήμερα τα χωράφια έχουν καλές αποδόσεις σε βαμβάκι, καλαμπόκι, σιτάρι, τεύτλα και βιομηχανική ντομάτα, ενώ δεν είναι ασήμαντη και η κτηνοτροφική παραγωγή. Αν και ο πληθυσμός του οικισμού έχει πέσει στα μεταπολεμικά επίπεδα (3.609 άτομα το 2001, έναντι 3.618 το 1951), η Ηράκλεια εξακολουθεί να είναι οικονομικά ενεργή με τη βοήθεια ξένων εργατών, Βούλγαρων και Αλβανών. Οι 58 κάτοικοι του κοντινού κτηνοτροφικού οικισμού Σαρακατσαναίικα είναι Αλβανοί, ενώ ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου είναι 16.782 άτομα.

Η πόλη παραμένει ελκυστική, χάρη στον καθοριστικό ρόλο των πρώτων κατοικιών και του αρχικού σχεδίου, το οποίο κάλυψε τις ανάγκες της για δεκαετίες, αφού προέβλεπε έκταση 108 εκταρίων, έναντι των σημερινών 191. Η αναγνώριση της πολεοδομικής αξίας της Ηράκλειας έχει αποφέρει ειδικούς κανονισμούς για την εξέλιξη του αρχικού τμήματος, ώστε να αποφευχθεί η υποβάθμισή του από ανεξέλεγκτη δόμηση. Η υλοποίηση ενός μακρόπνοου προγράμματος σε δύσκολους καιρούς αποδίδει μέχρι σήμερα καρπού

http://irakleiaser.blogspot.gr/

Να είστε όλες και όλοι καλά,

εντός και εκτός Ελλάδας